Żydowskie dziedzictwo Pragi
Dwa tysiące lat temu Rzymianie wypędzili Żydów z Izraela (Ziemi Świętej). Jednak: “Tora była ich sanktuarium, którego nie mogła zniszczyć żadna armia”. Przez następne stulecia kultura żydowska przetrwała w enklawach na całym świecie. Żydzi pojawili się w Pradze w X wieku. Główne skrzyżowanie Dzielnicy Żydowskiej (ulice Široká i Maiselova) służyło jako punkt przecięcia dwóch średniowiecznych szlaków handlowych.
W czasie dwunastowiecznych wypraw krzyżowych papież twierdził, że chrześcijanie i Żydzi powinni być rozdzieleni. Żydów zmuszono do noszenia żółtej odznaki, a ich dzielnicę zamurowano i zamieniono w getto. W XVI i XVII wieku w Pradze istniało jedno z największych gett w Europie, liczące 11 000 mieszkańców. Dzielnica Żydowska w Pradze, w obrębie swoich sześciu bram, składała się z dwustu drewnianych budynków. Wielu komentowało, że naród żydowski raczej “gnieździł się” niż “mieszkał”.
Przetrwanie tych chrześcijańskich “wyrzutków” zależało przede wszystkim od zysków z pożyczania pieniędzy (czego chrześcijanom nie wolno było robić) oraz od wsparcia społeczności. Wprawdzie ich gotówka zapewniała ochronę (królowie nakładali na gminy żydowskie wysokie podatki), ale często była też ich wadą. W całej Europie, gdy nastały ciężkie czasy i dług chrześcijan wobec Żydów narastał, całe społeczności żydowskie były zabijane lub wysiedlane.
W latach 80. XVII wieku cesarz Józef II zlikwidował znaczną część tej dyskryminacji Żydów. Motywem tych działań były przede wszystkim obawy ekonomiczne, a nie wolność religijna. W 1848 r. zburzono mury dzielnicy żydowskiej, a dzielnica ta, zwana Josefovem na cześć cesarza, który zaoferował ten niewielki stopień tolerancji, została włączona do Starego Miasta.
W 1897 r. rustykalny Josefov został wymazany i zastąpiony nowocześniejszym miastem – początkowe 220 budynków i 31 ulic zmieniło się w 83 budynki i 10 ulic. Dziś to właśnie zobaczysz: atrakcyjną dzielnicę z atrakcyjnymi, głównie secesyjnymi budynkami, w których zachowało się kilka historycznych budowli żydowskich. W latach trzydziestych XX wieku społeczność żydowska w Pradze odnosiła ogromne sukcesy, głównie dzięki umiejętności pielęgnowania talentów – co było rzadko spotykane w małych krajach Europy Środkowej, których obywateli, według słów Roberta Musila (znanego austriackiego powieściopisarza), łączyła “niechęć do dawania sobie nawzajem szansy”.
Spośród 120000 Żydów zamieszkujących te tereny w 1939 r. tylko 10000 przeżyło Holokaust i doczekało wyzwolenia w 1945 r. Obecnie w Republice Czeskiej żyje 3000 “zarejestrowanych” Żydów, z czego zaledwie 1700 mieszka w Pradze (najprawdopodobniej jest ich tu więcej, ale biorąc pod uwagę ich historię z komunistami i nazistami, można zrozumieć, dlaczego wielu z nich nie decyduje się na rejestrację). Mimo niewielkiej liczebności, dziedzictwo społeczności żydowskiej jest nadal żywe we współczesnej Pradze.
