Praska wiosna 1968

Na początku 1968 Antonín Novotný – polityk znany ze swojego zdecydowanego zdania – został zastąpiony na stanowisku Pierwszego Sekretarza Partii Komunistycznej przez osobę reformatora Alexandra Dubček, Słowaka. Było to mianowanie człowieka, który dorastał w szeregach Partii Komunistycznej i, ze swoimi reformatorskimi poglądami, bez wątpienia zaszokował liderów w Rosji, którzy mieli pełną kontrolę nad tym satelickim państwem. Prawdopodobnie najbardziej szokującym elementem jego sposobu myślenia było to, iż zaszedł prawie tak daleko, aby zasugerować przekształcenie Czechosłowacji na państwo socjaldemokratyczne, co oczywiście byłoby ogromnym odsunięciem od ideałów komunistycznych.

Opinia publiczna masowo poparła tę ideę, która została okrzyknięta “Socjalizmem z publiczną twarzą”, ale ludzie, którzy naprawdę mieli znaczenie- inni politycy i liderzy w Moskwie – nie byli pod wrażeniem. Jako, że kleszcze rządu zaczynały być coraz mniej zaciśnięte, Czechosłowacy odpowiedzieli wybuchem nie widzianego nigdy wcześniej zrywu: artystyczna społeczność wyszła na powierzchnię, anty moskiewskie odczucia zostały zauważone przez ogół, a rozproszenie idei politycznych stało się zjawiskiem powszechnym. Wydawało się, że uwolnienie z komunistycznych uścisków w końcu zostało zrozumiane, ale społeczeństwo nigdy nie myślało, że zakończy się to w taki sposób jak w latach 60.

Mimo to, niespodziewanie partia została rozwiązana w sierpniu 1968, gdy potężni Sowieci zdecydowali, że są zmęczeni atmosferą, która pochłonęła Czechosłowację. Zaniepokoiło ich nie tylko to, że te wydarzenia miały miejsce, ale fakt, że mogły rozprzestrzenić się na inne komunistyczne kraje i z tego powodu zagrażać strukturze komunizmu w całej Europie. By temu zapobiec, Sowieci wysłali 500 000 czołgów do Czechosłowacji, aby stłumić nowo odnalezioną wolność. Czołgi zostały ustawione w potężnym pokazie siły na Placu Wacława, a odważni mężczyźni i kobiety na próżno starali się zwalczyć tę zagraniczną siłę – przez gwałtowne działania lub przez pokojową okupację różnych miejsc w kraju.

W żadnym wypadku nie można powiedzieć, że inwazja Sowiecka była bezkrwawa, gdyż w tamtym okresie wiele osób zostało rannych lub zginęło. W tym samym czasie Dubček i jego zwolennicy zostali wezwani do Moskwy, gdzie zostali zmuszeni do zakończenia swojej polityki. Chociaż po swoim powrocie Dubček był nadal u władzy, prawdziwe wpływy leżały teraz w innym miejscu – Dubček stał się usposobieniem marionetkowego rządzącego. Pomimo tego, ruch oporu był ciągle kontynuowany przez społeczeństwo Czechosłowacji i osiągnął swoje szczyty w styczniu 1969, kiedy to Jan Palach podpalił się na Placu Wacława, dokonał politycznego protestu, który kosztował go życie.

Nawet jako marionetkowy lider, Dubček nie pozostał długo u władzy. W kwietniu 1969 roku został zastąpiony przez kandydata znacznie bardziej akceptowanego przez Moskwę, Gustava Husák. Mianowanie to doprowadziło do masowych sankcji swobód liberalnych, którymi społeczeństwo cieszyło się w okresie kilku ostatnich lat oraz, zanim granice zostały zamknięte przez reżim, do emigracji najwybitniejszych czeskich artystów i inteligencji.

W następnych miesiącach i latach Husák oczyścił partię z wszystkich, którzy wykazywali poparcie dla ruchu i doprowadził do ponownej centralizacji władzy. Rozszerzył także uprawnienia przerażającej tajnej policji. Czechosłowacja zgodziła się przestrzegać komunizmu, w zamian za zapewnienie dobrego poziomu życia. Działo się tak do roku 1989, kiedy rozpoczęta została Aksamitna rewolucja.